PA6033_1 - "Concrète en E minor", designed and performed by "20/20"

 

 Concrete en E Minor

by "20/20"

Instagram

   Το "Concrète en E Minor" είναι ένα σύνθετο οπτικοακουστικό έργο, για του οποίου το σχεδιασμό και την υλοποίηση είναι αποκλειστικά υπεύθυνο το καλλιτεχνικό δίδυμο "20/20" (Νικόλας Βάρδας & Σταμάτης Σπυρόπουλος). Συγκεκριμένα έχουμε επιμεληθεί: σύλληψη, ηχητικό σχεδιασμό, σχεδιασμό visuals, σχεδιασμό custom controllers, ενορχήστρωση, μίξη, mastering, καλλιτεχνική επιμέλεια, προώθηση, ηχογράφηση, βιντεοσκόπηση και video edit. Συνδυάζοντας softwares (Ableton Live, Resolume Arena, Max/MSP και EMU) με hardware συσκευές και όργανα (Arduino, αναλογική κονσόλα, ηλεκτρική κιθάρα και turntable), δημιουργούμε ένα idustrial / abstract περιβάλλον με κύριο χαρακτηριστικό την αναφορά στην ηλεκτροακουστική και ηλεκτρονική μουσική. Το έργο εκτελέστηκε ζωντανά στο θέατρο NOUS στις 19/05/2025, όπου και βιντεοσκοπήθηκε / ηχογραφήθηκε. Το τελικό αποτέλεσμα της βιντεοσκόπησης, συνδυασμένο με το master του audio είναι το εξής:

Concrète en E Minor

Όργανα, Τεχνικές και Αυτοσχεδιασμός

   Η πολυπλοκότητα του έργου προκύπτει από μια σειρά αποφάσεων και ενεργειών που κάναμε κατά τη διάρκεια της δημιουργίας. Μία τέτοια απόφαση ήταν να εντάξουμε επεξεργασμένα στοιχεία από τις προσωπικές μας καταβολές και κουλτούρες. Τα στοιχεία αυτά είναι μια ηλεκτρική κιθάρα και ένα turntable. Ο Νικόλας δρομολογώντας το εισερχόμενο στο Ableton Live σήμα από το turntable, σε μεγάλες ψηφιακές αλυσίδες που αφορούν την επεξεργασία και τροποποίηση του αρχικά ηχογραφημένου υλικού. Αντίστοιχα εγώ, χρησιμοποιώ την κιθάρα με παρόμοια λογική. Δημιουργώ στο Live σύνθετες ηχητικές υφές με τη μορφή χαοτικού pad. Το pad αυτό είναι αποτέλεσμα βαριάς επεξεργασίας και πειραματισμού. Στο παρακάτω σύνδεσμο φαίνεται η επεξεργασία του σήματος της κιθάρας, όπως αυτό μεταφέρεται από τη MOTU M2: 

Guitar Pad

Άλλα βίντεο σχετικά με τα όργανα που χρησιμοποιήθηκαν: Guitar, guitar & turnable. 

Αναλογικός και Ψηφιακός Ήχος - Ζωντανή Επεξεργασία Σήματος 

   Ο αναλογικός και ο ψηφιακός ήχος αλληλοσυμπληρώνονται καθ' όλη τη διάρκεια του performance. Από τη κιθάρα και το turntable τα αναλογικά σήματα μεταφέρονται στις κάρτες ήχου και από εκεί περνούν στον ψηφιακό κόσμο (AD conversion). Μέσα στο Ableton Live τα σήματα επεξεργάζονται, οδηγούνται ξανά στις κάρτες (DA conversion), συγκεντρώνονται στη Spirit folio 12 ( παλιά αναλογική κονσόλα της Souncraft) και καταλήγουν στα ηχεία και στο Portacapture x8 (hand recorder της Tascam). 

   

Ableton Live 

   To Live αποτελεί το κύριο workstation και τη καρδιά του performance. Χρησιμοποιείται και από τους δύο μας για live triggering, live signal processing και γενικά για το σχεδιασμό και παραγωγή όλου του ηχητικού μέρους. Ταυτόχρονα χρησιμοποιείται σαν συνδετικός κρίκος μεταξύ άλλων software και hardware όπως το Resolume Arena στο οποίο σχεδιάσαμε τα visuals, το Max που επιτρέπει τη σύνδεση μεταξύ Arduino και Live, τα δύο Arduino και τα φώτα του θεάτρου. 

  Το τελικό ηχητικό μέρος του έργου οφείλεται σε δύο Live projects (ένα για κάθε performer), τα οποία αλληλοσυμπληρώνονται από την άποψη της σύνθεσης, ενορχήστρωσης και μίξης. Στο παρακάτω link φαίνεται το project μου, με ένα υποτυπώδες performance και μια ενδεικτική ζωντανή επεξεργασία σήματος: 

live mixing & signal processing

Εδώ φαίνεται η επεξεργασία των καναλιών μέσα στο DAW και εδώ τα return tracks.

Το project μου στο Ableton.

Resolume Arena

   Το project του Arena μέσα στο οποίο δημιουργήσαμε, επεξεργαστήκαμε και κάναμε το mapping  με το Live βρίσκεται στο laptop του Νικόλα. Πειραματιζόμενοι με διάφορες εικόνες και βίντεο που βρήκαμε στο διαδίκτυο και με χρησιμοποιώντας τεχνικές και εφέ εντός του Arena καταλήξαμε στο τελικό οπτικό αποτέλεσμα το οποίο φαίνεται στο παρακάτω link:

Visuals 

Εδώ θα βρείτε το project του Arena.

Max/MSP & Arduino

   Τα δύο Arduino συνδέονται επίσης στο laptop του Νικόλα, εφόσον ο σκοπός τους είναι να μεταβάλλουν παραμέτρους τροποποιώντας τα visuals, χρησιμοποιώντας ένα switch button και δύο ποτενσιόμετρα. Πιο συγκεκριμένα, για το σχεδιασμό τον δύο custom διαδραστικών controllers, φορτώσαμε τους αντίστοιχους κώδικες C++ στις πλακέτες μέσω του Arduino IDE. Ένας για το κουμπί και ένας για τα ποτενσιόμετρα. Η επόμενη διαδικασία ήταν να σχεδιάσουμε ένα Max patcher από την αρχή, το οποίο περιέχει τους δύο οπτικούς κώδικες που χρειάζεται το εκάστοτε Arduino προκειμένου να πάρει τις πληροφορίες από το IDE, να τις μεταφράσει σε MIDI μηνύματα και να τις στείλει στο Resolume. Μετά από κατάλληλο mapping των παραμέτρων επιλεγμένων εφέ στο Resolume και των σωστών MIDI input ρυθμίσεων, έχουμε την ικανότητα live processing των visuals. Συγκεκριμένα το switch button κάνει trigger (piano style) μια συγκεκριμένη glitchy σκηνή και τα ποτενσιόμετρα μεταβάλλουν ταυτόχρονα πολλαπλές παραμέτρους στο composition.

Ποτενσιόμετρα

switch button

                                                                         

Συνδεσμολογία switch button

Συνδεσμολογία ποτενσιόμετρων

Button Arduino IDE & Max patcher

Poteniometer Arduino IDE & Max patcher

DMX

   Μετά από επίσκεψη και μελέτη του χώρου στον οποίο συνέβη το performance (θέατρο NOUS), καθώς και πειραματισμό πάνω στην αρχική ιδέα που ήταν η αλληλεπίδραση των φώτων με το Arena, ο σχεδιασμός που περιγράφεται στο proposal άλλαξε / απλοποιήθηκε, καθώς βρέθηκε πιο άμεσος τρόπος. Από τη μια υπήρχε ο περιορισμός της μεταφοράς πρωτοκόλλου DMX 512 (μέσω artnet) από το Arena στο dimmer του θεάτρου διότι χρειαζόμασταν μια συσκευή αποκωδικοποίησης σε πραγματικό χρόνο και απ’ την άλλη ανακαλύψαμε το λογισμικό EMU της Enntec. Το συγκεκριμένο λογισμικό εμφανίζεται στο Ableton Live ως vst plug in, δίνοντας την δυνατότητα MIDI mapping και άρα χειρισμό των φώτων μέσα από το DAW. Με τέσσερα συνολικά mappings, είχα τον έλεγχο της LED μπάρας που υπήρχε κρεμασμένη στο κέντρο της σκηνής και ενός PAR θερμού φωτός επίσης κρεμασμένου στο βάθος της σκηνής. Τα mappings που εξυπηρετούν το χειρισμό των φώτων του performance έχουν γίνει πάνω στο MIDI controller μου.

Ένα βίντεο που δείχνει το mapping του Live με το EMU.

Βίντεο από τον φωτιστικό σχεδιασμό στο θέατρο.

Πειραματισμός, Καινοτομίες, Σχεδιασμός & Αξιολόγηση

   Το “Concrète en E Minor” έχει προκύψει μέσα από τη διαδικασία των προβών, της στενής συνεργασίας και άμεσης επικοινωνίας, του πειραματισμού και της συνεχούς αυτό-αξιολόγησης, η οποία μας επέτρεψε να σχεδιάσουμε και να απορρίψουμε ή να τροποποιήσουμε τους προβληματισμούς και τις ιδέες μας αβίαστα.

   Στα πλαίσια λοιπόν του ηχητικού πειραματισμού, το έργο περιλαμβάνει διάφορες ηχητικές πηγές οι οποίες ποικίλουν από ηχογραφήσεις πεδίου έως βαριά επεξεργασμένα ηχητικά θραύσματα, που προκύπτουν από τη χρήση του turntable. 

   Χαρακτηριστικό παράδειγμα της συνεχούς αυτό-αξιολόγησης και εξέλιξης είναι η απόρριψη της ιδέας της δημιουργικής ανατροφοδότησης σήματος. Η μία κάρτα ήχου θα έστελνε ένα stereo mix στη δεύτερη και από εκεί πάλι πίσω, με σκοπό να μπορεί ο κάθε performer να επεξεργάζεται τον ήχο του άλλου. Η υλοποίηση της συγκεκριμένης ιδέας είχε ενδιαφέρον μόνο τεχνικά, γι’ αυτό και απορρίφθηκε. Αντίθετα, η ένταξη της ηλεκτρικής κιθάρας και του turntable έχει πολύ περισσότερο ενδιαφέρον καλλιτεχνικά.

Αρχικοί πειραματισμοί

Βίντεο πρόβας 1

Βίντεο πρόβας 2

Fast forward

Παρακάτω φαίνεται και το συνολικό stage plan που σχεδιάσαμε στη πορεία του σχεδιασμού του performance.

Γραμμικές και Μη Γραμμικές εφαρμογές

Η απόδοση της συνθετικής εξέλιξης και κλιμάκωσης του performance θα μπορούσαμε να πούμε πως γίνεται με γνώμονα τη γραμμικότητα, εφόσον αυτές χαρακτηρίζονται από τη συνοχή προκαθορισμένων, σε σχέση με το χρόνο, ενεργειών (πράξεων). Χαρακτηρίζονται επίσης από τη γραμμική επεξεργασία σήματος. Παράλληλα, ωστόσο, με αυτή τη γραμμική αφηγηματική συνθήκη που εξελίσσεται, κατά τη διάρκεια του live performance συμβαίνουν ενέργειες με έντονο μη γραμμικό χαρακτήρα. Οι ενέργειες αυτές είναι αποκλειστικά αυτοσχεδιαστικές και αφορούν τη ζωντανή επεξεργασία ήχου μέσα από τεχνικές όπως το sampling και η αλλοίωση feedback που προκύπτουν από επιστροφές καναλιών και εφέ. Αγκαλιάζοντας, λοιπόν, τις παραπάνω τεχνικές και αντιλήψεις, το καλλιτεχνικό δίδυμο παρουσιάζει ένα ολοκληρωμένο αποτέλεσμα, αρκετά σύνθετο και πολυεπίπεδο μουσικοτεχνολογικά και καλλιτεχνικά.

   Φυσικά, με την ένταξή του turntable στο project, αυτόματα το Disc Jockeying (DJing) ενεπλάκη στο έργο. Η μουσική ταυτότητα και τα hip hop ακούσματα και επιρροές του Νικόλα Βάρδα, του προσδίδουν τη γνώση και την ικανότητα να χειρίζεται το turntable και τους δίσκους βινυλίου με κλασσικές τεχνικές αλλά δημιουργικές προσεγγίσεις, χαρίζοντας στο “Concrète en E Minor” μία επιπλέον διάσταση όσων αφορά τον ήχο και την συνολική αισθητική.

Πνευματικά Δικαιώματα

   Στο έργο χρησιμοποιούνται πέντε κομμάτια:

·       Prelude in E minor (Op.28 no.4) του Frederic Chopin

·       “Roll ‘em Pete” του Joe Turner

·       “Flying Home” του Lionel Hampton

·       “Color Yes” και “Together” του Matthew Halsall

   Το πρελούδιο του Chopin, δεν είναι προστατευμένο λόγω παλαιότητας  από πνευματικά δικαιώματα, καθώς έχουν συμπληρωθεί 70 χρόνια από το θάνατο του συνθέτη (1849). Τα υπόλοιπα κομμάτια, ωστόσο, είναι κανονικά προστατευμένα και αποτελούν κατοχυρωμένη πνευματικά ιδιοκτησία των εκάστοτε καλλιτεχνών και δισκογραφικών εταιριών. Οι λόγοι για τους οποίους στη περίπτωσή μας δεν χρειάζεται να ασχοληθούμε με copyrights είναι αφενός η απουσία κακόβουλης πρόθεσης και τάσης υποκλοπής και αφετέρου η επεξεργασία που έχουν υποστεί τα δείγματα. Η δημιουργική αυτή επεξεργασία μέσα στο Ableton Live, με χρήση πολυάριθμων χρονικών και δυναμικών επεξεργαστών και effect racks, καθώς και το MIDI mapping των παραμέτρων των εφέ σε MIDI controllers για επεξεργασία σε πραγματικό χρόνο αυτοσχεδιαστικά, έχουν ως αποτέλεσμα τα αρχικά κομμάτια να έχουν αλλοιωθεί σε τέτοιο βαθμό, που δεν είναι καθόλου διακριτά στο ηχητικό σύνολο.

Βίντεο  στο οποίο εκτός των άλλων καναλιών, φαίνεται η επεξεργασία που έχει γίνει στην αλυσίδα του turntable.

Human - Computer Interaction

   Στο “Concrète en E Minor” συναντάμε σε μεγάλο βαθμό δύο κλασσικά μοντέλα Human – Computer αλληλεπίδρασης. One-to-one και one-to-many. Το πρώτο αναφέρεται στο αποτέλεσμα μιας συγκεκριμένης ενέργειας με προκαθορισμένο και μοναδικό αντίκτυπο. Σε τέτοιες ενέργειες βασίζεται το live mixing και το live triggering στα clips του Live και του Arena. Το δεύτερο εφαρμόζεται στις περιπτώσεις παράλληλης επεξεργασίας παραμέτρων της οπτικοακουστικής εμπειρίας με τη εκδήλωση μίας μόνο ενέργειας. Στο συγκεκριμένο έργο, το μοντέλο αλληλεπίδρασης one-to-many συναντάται κατά κόρον στη ζωντανή επεξεργασία audio σήματος και στη διάδραση με τα visuals μέσω των custom controllers.

Ηχοτοπίο & Αισθητική

   Για να αποδώσουμε μουσικά / ηχητικά την επιθυμητή abstract / glitchy ατμόσφαιρα που προέκυψε σαν επιθυμία μετά την πειραματική περίοδο, οφείλαμε συλλογικά να κινηθούμε προς εκείνη τη αισθητική κατεύθυνση και μουσικοτεχνολογικά. Όλες οι επιλογές και τροποποιήσεις ηχητικών πηγών, συνθετητών, επεξεργαστών και τεχνικών επεξεργασίας, αλλά και φωτογραφιών, εικόνων και βίντεο, που συνθέτουν συνυπάρχοντας το έργο, έχουν γίνει με γνώμονα τη προαναφερθείσα εμβυθιστική industrial αισθητική. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα συντονισμού και τροποποίησης ιδεών, που αποσκοπούν στην δημιουργία μιας αδιαμφισβήτητα ενιαίας αισθητικής, είναι η αλλαγή καλλιτεχνικής κατεύθυνσης των visuals. Ενώ μας άρεσε πολύ το αρχικό οπτικό αποτέλεσμα, θεωρήσαμε από κοινού πως δεν εξυπηρετεί την επιθυμητή αισθητική, οπότε προχωρήσαμε σε νέο σχεδιασμό.

 

Δείγμα από τον αρχικό σχεδιασμό

Τελικό visual show 

Τεχνικός εξοπλισμός 

   Παρακάτω αναγράφεται η λίστα με τον εξοπλισμό που χρησιμοποιήθηκε κατά τη δημιουργία του έργου και του live performance:

·       2 Laptop (MSI leopard GP 65 Windows 11 – MacBook Pro Max M1 Sonoma)

·       2 MIDI Controllers (M-Audio Oxygen Pro 49 – Arturia Keylab 61 MkII)

·       2 κάρτες ήχου (Focusrite Scarlett 2i2 3rd gen – Motu M2)

·       1 Analog Mixer (Soundcraft Spirit Folio 12)

·       1 ηλεκτρική κιθάρα – Gibson SG

·       1 Turntable - Stanton Str8 150 M2 -

·       1 Projector + 20m. HDMI

·       1 Ζευγάρι Yamaha HS7 (πρόβες)

·       2 ηχεία για PA (JBL EON712)

·       1 Portable Recorder για Rec του Stereo Out ( Tascam Portacapture x8)

·       4TRS (male/female), XLR (male/female), 2 XLR σε TRS, 2 RCA σε TRS, 4 USB 3 σε Τype B, 1 TS (Jack κιθάρας)

·       2 Arduino Uno Rev 3

·       Pro Snake Adapter Cable XLR – Mini Jack

·       1 Enntec DMX USB Pro Interface & 1 Enntec Open DMX USB Interface (το οποίο δοκιμάστηκε αλλά δεν χρησιμοποιήθηκε στο τελικό performance.

·       2 PAR (φώτα), 1 LED Bar

·       1 DSLR Cannon Eos 90D

·       1 iPhone 16 ProMax

Συμπεράσματα

   Συμπερασματικά, η σωστή οργάνωση και εκτενή μελέτη του συνόλου των πτυχών ενός τέτοιου έργου, αποτελεί το κλειδί της ομαλής ροής και του περιορισμού των απρόοπτων γεγονότων. Σε μελλοντικά projects, η εμβάθυνση της ομάδας στο σωστό σχεδιασμό, σε συνδυασμό με τις διεπιστημονικές συνεργασίες, θα γίνεται με μεγαλύτερη προσοχή και σχολαστικότητα.  

   Σε προσωπικό επίπεδο, αποκόμισα περισσότερα από όσα είχα φανταστεί φτάνοντας στη περάτωση του έργου “Concrète en E Minor”. Η βασικότερη απολαβή ήταν η ανάπτυξη της φιλίας με τον συνεργάτη μου Νικόλα Βάρδα, η οποία βασίζεται στην ειλικρίνεια, την επικοινωνία και την αλληλοσυμπλήρωση, όσο σε ανθρώπινο, τόσο και σε καλλιτεχνικό επίπεδο. Ως καλλιτεχνικό δίδυμο πλέον, ξεκινάμε ένα φιλόδοξο μουσικοτεχνολογικό ταξίδι, με αφετηρία την πηγαία ανάγκη για έκφραση και δημιουργία και άγνωστη κατάληξη.       

Μελλοντικά Σχέδια

   Ο πρώτος άμεσος στόχος μας είναι η ηλεκτρονική παρουσία σε όλες τις οπτικοακουστικές πλατφόρμες αναπαραγωγής. Δρομολογείται η δημιουργία Spotify λογαριασμού αλλά και επαγγελματικού website με σκοπό τη προώθηση του “Concrète en E Minor” και την οργάνωση live performances. Επιπλέον, ετοιμάζουμε τον πρώτο μουσικό δίσκο, ο οποίος θα είναι επηρεασμένος από την abstract / ambient μουσική και θα παραπέμπει συναισθηματικά σε ένα ταξίδι στο διάστημα. Η σύνθεση του πρώτου κομματιού έχει ήδη ξεκινήσει: 

   Επιπλέον, στα πλαίσια της ολοκλήρωσης του ακαδημαϊκού αυτού ταξιδιού και ως φόρο τιμής προς τη συνεργασία μας έως τώρα, έχουμε παραγγείλει τρία συλλεκτικά βινύλια 12 ιντσών, με ειδικά σχεδιασμένο gatefold από εμάς. Η εταιρία κοπής είναι η Cuts on Wax και οι δίσκοι αναμένονται μέσα στο καλοκαίρι του 2025. Θα υπάρχουν δύο φωτογραφίες (εξώφυλλο & οπισθόφυλλο) από τη μέρα του performance στο θέατρο NOUS, ένα κείμενο στην εσωτερική αριστερή μεριά (“20/20” introduction & υπογραφές) και ένα στην εσωτερική δεξιά ( Παρουσίαση του έργου & ευχαριστίες).   

Front cover

Back cover 

Gatefold left cover

Gatefold right cover 

   Σε συνέχεια του ζωντανής εκτέλεσης και βιντεοσκόπησης, συζητάμε ήδη για ενδεχόμενη ημερομηνία μέσα στο Σεπτέμβρη του 2025 με το Κέντρο Ελέγχου Τηλεοράσεων (ΚΕΤ), για ένα live performance, σε συνεργασία με τη καθηγήτρια Πηνελόπη Μπεκιάρη. Στα σχέδια της ομάδας είναι ακόμα ο εμπλουτισμός και αύξηση της διάρκειας του performance. 

      Η φιλοδοξία των “20/20” όμως δεν σταματά εκεί. Η μεγάλη ιδέα είναι ο σχεδιασμός και διεξαγωγή μιας διαδραστικής οπτικοακουστικής εγκατάστασης (σε ευρύχωρο κλειστό χώρο), με έντονο το immersive στοιχείο και την αλληλεπίδραση του κόσμου με τα στοιχεία του χώρου. Generative synthesis και ενδεχομένως live coding, εξελιγμένα συστήματα ανίχνευσης (π.χ. λέιζερ αισθητήρες, ειδικά διαμορφωμένο πάτωμα με ενσωματωμένους πιεζοηλεκτρικούς αισθητήρες επαφής, κάμερες συνδεδεμένες με Isadora software, φώτα, οθόνες κ.α.), ένα Dolby Atmos σύστημα αναπαραγωγής και φυσικά οι συνεργάτες και οι τεχνικοί, είναι μερικά μόνο από τα βασικά κεφάλαια του σχεδιασμού. Όπως γίνεται αντιληπτό, η υλοποίηση ενός τέτοιου βεληνεκούς project, απαιτεί και την αντίστοιχη χρηματοδότηση από κάποιο φορέα ή οργανισμό. Αναγνωρίζοντας την πολύπλευρη δυσκολία και τους πρακτικούς και νομικούς περιορισμούς με τους οποίους μπορεί να έρθουμε αντιμέτωποι σε αυτό το project, έχοντας την αποκτήσει την απαραίτητη πίστη στους εαυτούς μας, θεωρούμε το συγκεκριμένο εγχείρημα υλοποιήσιμο.